تناسب اندام

شاید صورت مسئله تفاوتی نداشته باشد و در هر دو مورد مقداری اضافه وزن وجود دارد که با کم کردن میزان کالری دریافتی و افزایش مصرف کالری مشکل حل خواهد شد. اما در واقع افرادی که فقط چند کیلو اضافه وزن دارند، حتی از نظر ساختار عصبی ‌مغز با افرادی که دچار چاقی هستند، تفاوت دارند. در این نوشتار ما به بررسی این تفاوت‌ها و راه حل‌های متناسب می‌پردازیم.
تاکنون چندبار رژیم گرفته‌اید؟ وزن ایده‌آل شما از نظر خودتان چند است و چقدر تلاش کرده‌اید به این وزن برسید؟ فکر می‌کنید وقتی به وزن ایده آلتان برسید، چقدر خوشحال‌تر خواهید بود؟ جواب این سوالات نقش مهمی ‌در رسیدن به وزن ایده‌آل و سلامت جسمی ‌دارد، اما بعد از دهه‌ها مطالعه دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند، باوجود اینکه انگیزه بسیار اهمیت دارد، اما به تنهایی نمی‌تواند در رسیدن به وضعیت سلامت جسمی ‌موثر باشد. 
بگذارید از آموزش رانندگی مثال بزنم. اولین باری را که پشت خودرو نشسته بودید را به خاطر می‌آورید؟ همزمان با گوش سپردن به راهنمایی‌های مربیتان سعی داشتید یاد بگیرید گاز، کلاچ، دنده و ترمز چه کاربردی دارند و چطور می‌توان از آنها برای به حرکت درآوردن خودرو استفاده کرد. از جلسات بعد دیگر نیاز به توضیح مربی ‌نبود. اما آیا با این اوصاف شما رانندگی بلد بودید؟
طبیعتا خیر. در جلسات بعد شروع به تمرین عملی کرده و هربار که می‌خواستید خودرو را روشن کنید به ترتیب کارهایی که برای روشن کردن خودرو لازم می‌دانستید انجام داده و شروع به حرکت می‌کردید. بعد از چند جلسه تمرین این کار آسان‌تر بود، اما باز هم خود را راننده نمی‌دانستید. حال بعد از چند سال رانندگی نگاهی به خود بیندازید. چقدر وقت و انرژی صرف هماهنگ کردن گاز و کلاچ می‌کنید؟
در مورد رژیم‌های لاغری هم چنین قاعده‌ای برقرار است. اولین باری که تصمیم بگیرید از برنامه ثابت غذایی پیروی کنید، اتفاقی که برای شما می‌افتد این است که تمام طول روز ذهنتان مشغول بررسی برنامه خوردن شماست. از صبحی که بیدار می‌شوید و طبق عادت همیشگی قبل از شستن صورت سراغ یخچال می‌رفتید، ذهن شما مشغول وادار کردن شما به تغییر جهت از یخچال به بخش‌های دیگر خانه است. تغییر عادت روزانه آنقدر انرژی نیاز دارد که شاید با رسیدن به اواسط روز بدون آنکه فعالیت سنگینی انجام داده باشید دچار خستگی یا احساس کسلی شوید. 
مغز دو نوع سیستم برای کنترل رفتار دارد. سیستم اول در رفتارهای تمرین نشده و جدید فعال می‌شود بسیار انرژی‌بر بوده و توجه عنصر اصلی در این کارکرد است. وقتی فردی برای اولین بار شروع به تغییر رفتار غذایی می‌کند، برای یاد گرفتن و مهارت در رفتار نیاز به فعال نگه داشتن سیستم توجه دارد. توجه به مقدار غذا در هر وعده، توجه به نحوه انتخاب خوراکی‌ها، توجه به زمان‌بندی هر وعده غذایی و... . اما سیستم دوم که سیستمی خودکار است، همزمان با کمترین خطا انرژی بسیار کمتری هم نیاز دارد، زیرا به توجه نیاز ندارد و از تمرین رفتار در گذشته حاصل شده است. بنابراین بعد از چند هفته تمرین و رعایت برنامه غذایی، راحت‌تر می‌توانيد زمان‌بندی و محدودیت کالری را تنظیم کنید. براین اساس کسانی که بیش از دوماه بتوانند رژیم غذایی خود را نگه دارند، کمتر از سایرین دچار شکست یا عود خواهند شد.
دانشمندان برای توجیه نحوه فعالیت سیستم مغزی کنترل کننده رفتار از مثال ماهیچه استفاده می‌کنند. این دانشمندان سیستم کنترل‌کننده رفتار را مانند ماهیچه‌ای می‌دانند که در برخی افراد به دلایل مختلف ضعیف شده، اما می‌توان با تمرین‌های عملی به بازگشت توانایی‌ها و چه بسا قوی‌تر کردن آن دست یافت. مغز یک فرد چاق مثل ماهیچه‌ای که دچار ناتوانی شده و باید با فیزیوتراپی کارکردهایش را بازیابد، در تشخیص و تنظیم سیستم خوراکی سالم دچار ناتوانی شده و باید با تمرین‌های مداوم می‌تواند کارکردهایش را به دست آورد. 
مثلا می‌توانید با تغییر رفتارهای کوچک مثل صاف نگه داشتن شانه‌ها در طول روز یا حتی تمرین نوشتن با دست مخالف شروع به تقویت این ماهیچه کنید. یکی از روش‌هایی که به کنترل رفتار بسیار کمک می‌کند، توجه به خودِ رفتار است. در تحقیقات اثبات شده ثبت روزانه کالری مصرفی در کاهش آن موثر است. حتی انجام رفتاری مشابه مثل ثبت مخارج روزانه نیز می‌تواند منجر به توانمند شدن شما در کنترل رفتارهایتان از جمله رژیم غذایی شود. 
و نکته جالب‌تر این است که تحقیقات بسیار زیادی اثبات کرده‌اند آگاهی از شیوه عملکرد مغز به افراد در تنظیم رفتارهایشان کمک کرده و عامل موثری در تغییر رفتارهای آسیب‌زننده است. آگاهی از نحوه مصرف انرژی در مغز هنگام تغییر عادت‌ها به شما کمک می‌کند از خودتان انتظار نداشته باشید زمانی که مشغول دادن امتحانات هستيد یا برای مراسم ازدواجتان آماده می‌شوید، شروع به رژیم گرفتن کنید. بنابراین با خوشحالی به شما می‌گویم، مطالعه این نوشته شما را یک قدم به تناسب اندام نزدیک‌تر کرده است.