این آرامگاه‌ بزرگ نخستین بار در ژانویه سال 2010 میلادی کشف شد. زمانی که یک گروه کوچک از باستان‌شناسان تحت هدایت میلوس گیرز، استادیار دانشگاه وارساو در لهستان، با بهره‌گیری از عکس‌برداری هوایی و تجهیزات تصویربرداری ژئوفیزیکی، منطقه‌ای با وسعت 300 کیلومتر را در شمال لیما پایتخت پرو، بررسی کردند. 
هنگامی‌که سرانجام گروه گیرز، در ماه سپتامبر 2012، با حفاری از میان سنگ‌ها به "ال کاستیلو دی هوارمی" در ساحل پرو رسیدند، یک تالار مخصوص مراسم کشف کردند که تختی از جنس سنگ نیز در آن وجود داشت. این نخستین آرامگاه سلطنتی بود که تا آن زمان غارت نشده بود، با این وجود نشانه‌های خوبی نیز دیده نمی‌شد.
گیرز به مجله فوکوس گفت: "وقتی تالار را پیدا کردیم، هیجان زده بودم، اما با دیدن بخش‌های غارت شده کف و دیوارهای ویران شده، بسیار مردد شده بودم. حتی بعضی از اعضای گروه پیشنهاد می‌دادند کاوش را پایان دهیم و به بخش دیگری برویم. اما احساس می‌کردم که باید بدانم زیر اینجا چه چیزی وجود دارد. بعد از مدتی این تالار دست نخورده را کشف کردیم."
همان‌طور که باستان‌شناسان بیشتر حفاری می‌کردند و پایین می‌رفتند، آرامگاهی پر از اجساد انسان پیدا کردند که همه آنها به حالت نشسته دفن شده بودند و این نشانه دفن به شیوه سلطنتی بود. در سه طرف تالار بقایای سه ملکه واری وجود داشت که به همراه ابزار‌های بافندگی از جنس طلا، دفن شده بودند. این کشف‌ها تا زمان اطلاع‌رسانی نهایی در لیما، مخفی نگه داشته شدند، زیرا ترس از غارت این آرامگاه نیز مانند سایر آرامگاه‌های کشف شده در گذشته، وجود داشت. 
وجود این آرامگاه در ال کاستیلو، نشانه‌هایی از وسعت امپراطوری واری به دست می‌دهد که سابقه آن به زمان اینکاها باز می‌گردد. همچنین دریچه‌ای است به سوی آگاهی از شیوه زندگی اقوام واری. آثار شفیره حشرات بر روی اجساد ملکه‌ها نشان‌دهنده این است که آنها را برای مراسم و تشریفات مهم از خاک بیرون آورده و در معرض دید حضار قرار می‌دادند. 
گیرز می‌گوید:"ما اکنون در حال تجزیه و تحلیل اطلاعات و تمیزکردن و جلوگیری از آسیب دیدن اشیا هستیم". او و همکاران باستان‌شناسش همچنان به تلاش برای یافتن دیگر تالارهای دفن اجساد ادامه خواهند داد.

اگر تاکنون نئاندرتال‌ها (انسان‌های اولیه) را انسان‌های ساده‌ای می‌پنداشتید که هیچ‌گاه از عقل خود استفاده نمی‌کردند و از کمترین روابط اجتماعی و بسیاری از مهارت‌ها بی‌بهره بودند، شاید زمان آن رسیده است تا در نگرش خود نسبت به آنها تجدید نظر کنید. 
نئاندرتال‌ها در حدود ۳۵۰ هزار سال پیش در قسمت‌هایی از اروپا و ۴۰ هزار سال پیش در آسیا زندگی می‌کردند که همزمان با ورود انسان‌هایی که از لحاظ آناتومی‌ تکامل یافته‌تر بودند، منقرض شدند. بنابر گفته محققان این انسان‌ها که از آفریقا آمده بودند از قابلیت‌ها و مهارت‌های بیشتری نسبت به نئاندرتال‌ها برخوردار بودند که از جمله آنها می‌توان به مهارت‌های شکار، ارتباطات، نوآوری و سازگاری با محیط پیرامون خود اشاره کرد. اما در تحقیقی که اخیرا توسط محققان دانشگاه کلرادو صورت گرفته است فرضیات مطرح شده در خصوص نئاندرتال‌ها به چالش کشیده شد. 
پولو ویا که یکی از مسئولان موزه تاریخچه طبیعی دانشگاه کلرادو است، در این خصوص عنوان می‌کند: "‌هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر ساده لوح بودن نئاندرتال‌ها وجود ندارد و ما تمامی ‌تلاش خود را به کار بستیم تا نگرش مرسوم نسبت به این موجودات را تغییر دهیم." وی در ادامه خاطرنشان می‌کند شواهد به دست آمده نشان می‌دهد که احتمالا انسان‌های اولیه با گله‌داری از حیواناتی همچون گاومیش، ماموت‌ها و کرگدن‌ها تا زمان مرگ خود بهره می‌بردند و همین امر نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها از قدرت برنامه‌ریزی و ارتباطات گروهی برخوردار بودند. افزون بر این نشانه‌هایی از گِل سرخ که در گذشته‌های دور برای رنگ‌آمیزی بدن مورد استفاده قرار می‌گرفت و همچنین سایر وسایل تزئینی در محل زندگی نئاندرتال‌ها تداعی‌کننده برگزاری مراسم فرهنگی و مرسوم به ‌عنوان یک سیستم ارتباطی نمادین در میان آنها بود. 
و در پایان دکتر ویا اذعان می‌دارد: "محققان نئاندرتال‌ها را هرگز با موجودات عصر خود مقایسه نمی‌کنند، بلکه قیاس را میان آنها و موجودات موفق عصرهای بعدی برقرار می‌کنند که نمی‌تواند منطقی باشد. برای درک بیشتر این موضوع مثال مقایسه عملکرد خودرو‌های فورد را که در اوایل قرن گذشته در اروپا و آمریکا مورد استفاده قرار می‌گرفت و عمکرد خودرو‌های امروزی فراری را در نظر بگیرید و این چنین نتیجه‌گیری کنید که هنری فورد مالک شرکت فورد در مقایسه با اِنزو فراری از دانش و درک کمتری برخوردار بوده است. با اندک تاملی خواهید دریافت که صرف مقایسه میان این دو خودرو به هیچ عنوان منطقی و قابل توجیه نیست، چرا که خودروها و به‌طور کلی هر وسیله و یا موجودی می‌بایست با وسایل و موجودات عصر خود مقایسه شوند." 

شیخ الرئیس حجه الحق ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسین بن علی بن سینا مشهور به ابن سینا در افشنه نزدیک بخارای ایران در خراسان متولد شد و در آنجا به کسب علم پرداخت . او تحصیلات مقدماتی از جمله ادبیات ، قرآن ، فقه و حساب را نزد پدر آموخت و برای فراگرفتن منطق و هندسه و نجوم نزد ابو عبدالله ناتلی رفت .

او از همان اوان کودکی بسیار خارقاالعاده بود و دانش زمان خود را با سرعت فرا می گرفت او در سن شانزده سالگی به طبابت پرداخت . وی پس از درمان کردن نوح بن منصور سامانی به دربار او راه یافت . به دنبال شهرت روز افزون او که آوازه این شهرت به گوش سلطان محمود نیز رسیده بود ، محمود وی را دعوت کرد تا به غزنین برود  ، اما ابن سینا به دلیل خشونت و تعصب دینی سلطان محمود دعوت او را رد کرد و از خوارزم فرار کرد مدتی در ترکستان و خراسان به سر برد و سپس وارد گرگان شد و در آنجا مشغول به طبابت شد . سپس به ری رفت و در  آنجا مجدالدوله دیلمی که به بیماری مالیخولیا مبتلا شده بود ، او را درمان کرد . او در همدان مقام وزارت شمس الدوله را به دست آورد و از حمایت علاءالدوله کاکوی برخوردار شد . سر انجام در همدان در سال 428 ( هـ،ق) در گذشت . از جمله معروف ترین آثار او می توان به دانشنامه علائی که به زبان فارسی است و همچنین مهمترین اثر فلسفی او به نام شفا که شامل 4 بخش ( منطق ، طبیعیات ، ریاضیات و مابعدالطبیعه ) است را نام برد . این اثر و کتاب بعدی به نام قانون که دایره المعارف طبی می باشد . هر دو به زبان عربی است . وی در ریاضیات ، زمین شناسی ، فیزیم ، پزشکی ، فلسفه تبحر خاصی داشت .

یادگارها

مشهورترین شاگرد وی ابوالحسن بهنیار بن مرزبان است که اهل آذربایجان بود و کتاب مباحث ابن سینا جواب سوالات اوست  کتاب قانون وی به عنوان بهترین منبع درسی برای پزشکان ، تا قرن 18 در دانشگاه های معابر دنیا تدریس می شد . همچنین اول شهریور ماه هر سال و همزمان با زاد روز پور سینا ، در ایران با عنوان روز پزشک شناخته می شود . علاوه بر این ، در سال 2005 میلادی دکتر یاشار بیلگین کانونی عام المنفعه  به نام آویسنا پرایز در شهر فرانکفورت آلمان تاسیس کرد تا همه ساله به انتخاب هیئت داوران جایزه ابن سینا را به افراد یا سازمان هایی که در راه تفاهم فرهنگی ملت ها کوشا بوده اند عطا کنند . مبلغ این جایزه حدودا یک صد هزار یورو است . در اسکناس های کشور تاجیکستان نیز تصویر ابن سینا قرار داده شده است.