این پیشگویی پیامبرانه نیست

نويسنده: علی اندیشه

جدای از دیدگاه‌های ذکر شده فوق، در جواب این سوال‌ها که چه پیشرفت‌هایی در سال‌های آینده در علم و صنعت پدید خواهد آمد و بر اثر آن زندگی مردم چه تغییراتی خواهد کرد،‌ کارشناسان غالبا بر این عقیده بودند که صنعت اطلاعات و ارتباطات با سرعت بیشتری توسعه خواهد یافت و تا سال 2013 بخش‌های جدید زیادی از زندگی را فراخواهد گرفت؛ در خانه‌‌های مجهز، رايانه حکومت خواهد کرد و نور و حرارت و تهویه، تحت کنترل و هدایت خودكار قرار خواهد گرفت. رسانه‌‌هاي چند منظوره در منازل مستقر خواهد شد و مثلا باعث خواهد شد که مسافرت‌ها صورت دیگری به خود بگیرد و مسابقات ورزشی با زنده‌ترین تصاویر دریافت شود. شبکه‌های ارتباط رايانه‌اي در بسیاری از منازل، نه تنها کار ارتباطات پستی و بانکی را به عهده خواهد گرفت، بلکه خرید‌های روزانه را هم از فروشگاه‌های رايانه‌اي که شبانه‌روز باز خواهد بود، انجام خواهد داد. پرداخت‌ها هم با پول دیجیتالی خواهد بود. تمام کارشناسان نظر‌سنجی "دلفي"، این تغییرات را قبل از سال 2010 ممکن دانسته‌اند.
دانشمندان فوق، در یک زمینه دید منفی و توام با نگرانی ابراز داشته‌اند و آن کم شدن ارتباط و تماس اجتماعی بر اثر رواج و توسعه پدیده‌ "کار از راه دور" است، که در 15 سال آینده ممکن خواهد شد. بسیاری از کارمندان شرکت‌ها و ادارات، کار‌های خود را در منزل و از طریق رايانه انجام خواهند داد و گاهي به محل کار خود مراجعه خواهند کرد. از طرف دیگر، از طریق تلویزیون‌های صفحه صاف دیواری بزرگ با همکاران ارتباط خواهد داشت و یکدیگر را خواهند دید. اطلاعات لازم هم از طریق ارتباط تصویری چند منظوره ‌ ـاینترنت مطمئن و پرتوان نسل دوم ـ به دست خواهد آمد و یک ارتباط کابلی با باند وسیع، زیر‌ساختار فنی لازم را در اختیار قرار خواهد داد.
کارشناسان در زمینه علوم پزشکی از پیشرفت‌های مهم و اساسی خبر می‌دهند. به طور مثال معالجه بیماری‌هایی مثل ایدز و سرطان که تا به حال غیرقابل علاج مانده‌اند، ممکن خواهد شد. یک‌ آمپول موثر مصون‌سازی –واکسن- در مقابل ایدز، در کشور‌های مبتلا به این بیماری در جهان سوم به کار گرفته خواهد شد. مبتلایان به بیماری قند خواهند توانست با استفاده از قرص یا شربت انسولین، از مشکلات و ناراحتی‌های تزریق رهایی یابند. در مورد شکستگی استخوان‌ها ابزار‌هایی برای تثبیت محل شکستگی از جنس مواد مصنوعی بی‌ضرر و قابل جذب در بدن و حتي با خاصیت درمانی، به بازار خواهد آمد. متخصصان همچنین نقش روبات‌ها را در کار پزشکی آینده بسیار مهم پیش‌بینی می‌کنند. این دستگاه‌ها در سال 2013 در درمانگاه‌ها و مراکز پرستاری مستقر خواهند شد و آماده مراقبت از بیماران و پیران و معلولان و کمک به آنها خواهند بود. حتی روبات‌ها از طریق هدایت از راه دور با فرمان یک جراح‌، خواهند توانست روی تخت بیمارستان، اعمال جراحی انجام دهند.
پیروزی‌های بیشتر را متخصصان علم ژنتیک وعده می‌دهند. ابتدا تهیه واکسن‌ و دارو برای معالجه دام و سپس برای معالجه انسان مورد نظر است و البته در سال‌های شروع قرن جدید، مواد غذایی تهیه شده از فرآورده‌های ژنتیکی هم به میزان زیاد در فروشگاه‌ها وجود خواهد داشت. به نظر کارشناسان نظر‌سنجی "دلفي" با وجود اقدامات زیاد برای جلوگیری از افزایش جمعیت، این افزایش‌ها متوقف نخواهد شد، و در مقابل آن، سهم مواد غذایی‌ تولید شده و یا کمک گرفته از طریق فناوری‌های علم ژنتیک در کل آمار تجارت کلان در 15 سال آینده، از 30 درصد بیشتر نخواهد بود (یعنی باز هم کمبود غذا خواهیم داشت.م).
اما مهم است که بدانیم نظرات دانشمندان شرکت‌کننده در نظر‌سنجی "دلفي" نسبت به آینده واقعی دارای چه ضریب اطمینانی است. متخصصان موسسه "ISI" جواب می‌دهند که هدف از این نظر‌سنجی‌ها و نظر‌دهی‌ها، ارائه غیب‌گویی و پیشگویی‌های پیامبرانه نیست، بلکه فقط به این امید است که جهت‌گیری‌های فناوري و صنعت را که از نظر توسعه اقتصادی و اجتماعی و زندگی جمعی و حفظ محیط زیست سالم در آینده بسیار مهم هستند، زود‌تر از وقت بشناسند. فقط از این طریق است که می‌توان درباره این که توسعه باید در کدام جهت‌ها تقویت شود و در کدام جهت‌ها متوقف گردد، تصمیم منطقی گرفت. قبل از هرچیز، دیدگاه‌هایی که تحقق یافتن آنها در نظر دانشمندان خیلی دیر صورت خواهد گرفت و یا اصلا روی آنها نمی‌توان حساب کرد، نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارند و به همین دلیل اظهار‌نظر و پیشگویی درباره آنها مطمئن و نزدیک به واقعیت نخواهد بود. با توجه به این اوضاع و احوال، سوال اصلی این است که: جهان سال 2025 چگونه جهانی خواهد بود؟
دفن مردگان در فضا می‌تواند به صورت یک "مد" درآید. استقرار یک ایستگاه فضایی در مداری نزدیک به زمین می‌تواند هدف جالبی برای یک مسافرت کوتاه مدت ولی گران قیمت باشد. اولین سفینه سرنشین‌دار به سوی مریخ در پرواز است. اجاره روبات‌های آماده کار و قابل برنامه‌ریزی برای کار‌های منزل و باغ، ‌ممکن خواهد شد. پوشش بیرونی خودرو‌ها از مواد مصنوعی که تولید برق، ذخیره گرما و ایجاد نور خواهند کرد، خواهد بود و یا قادر خواهد بود که هوا را از مواد آلاینده تصفیه کند. کاری که در زمینه حفظ محیط زیست، نوآوری مهمی خواهد بود. اطلاعات درباره سیستم ایمنی بدن به آنجا خواهد رسید که انواع آلرژی‌ کاملا بهبود‌پذیر خواهد شد و هدایت جریان الکتریسیته در شبکه سلول‌های اعصاب و مغز، راه را برای ساختن چشم مصنوعی هموار خواهد کرد. بسیاری از کارشناسان حتی معتقدند که در سال 2025 بشر قادر خواهد بود موجودات زنده را به حالتی شبیه حالت خواب زمستانی درآورد و آن را برای مدت طولانی ذخیره نماید.
بعضی از دیدگاه‌های ارائه شده در گزارش‌ دلفی که به 30 سال دوم قرن آینده معطوف شده‌اند، امروز از نظر ما جنبه "آرزویی و خیالی" دارند. مثلا رايانه‌اي که با یک سری کار‌های الکتریکی و الکترومغناطیسی به "حافظه" نفوذ می‌کند و به اطلاعات نهفته در مغز انسان دست می‌یابد. البته رسیدن به این مرحله را پنجاه درصد از متخصصان غیرممکن دانسته‌اند، همچنین یافتن ماده‌ای که در درجه حرارت عادی محیط طبیعی خاصیت ابررسانا‌ها را داشته باشد، با شک و تردید تلقی شده است. ساخت موجوداتی مصنوعی (سیستم‌های صنعتی) نیز که همانند موجودات زنده خود‌زا باشد و بتواند مانند خود را به وجود بیاورد، تا سال 2025 ممکن نخواهد بود.
تقریبا تمام متخصصان و اهل فن حوزه انرژی، "ترکیب هسته‌ای" را به عنوان یک منبع جدید و پایان‌ناپذیر تامین انرژی، به آینده‌ای دور‌تر محول می‌کنند و تاسیس راکتور‌های مطمئن و کارآ از این نوع را بسیاری از متخصصان، بعد از سال 2025 ممکن می‌دانند. البته بیشتر از یک چهارم آنها حتی معتقدند که چنین راکتور‌هایی هیچ‌وقت ساخته نخواهد شد.